Joost Eerdmans is een havoproject, Femke Halsema niet
Editie #21 van De hype is real, een nieuwsbrief over misinformatie en mediahypes.
Joost Eerdmans was een havo 4-project.
Was het maar zo’n feest, zou je kunnen denken. Het enige Kamerlid van JA21 bestaat echt (net als zijn alter ego DJ Jopie).
Het Bluesky-account van Eerdmans is daarentegen nep. Twee scholieren, uit havo 4 dus, bekenden deze week dat ze zich op het sociale medium voor hem hadden uitgegeven.
Marieke en Jonathan onthulden hun ware identiteit nadat ze twee weken als Eerdmans gelarpt hadden met dit soort posts:
Ik kan niet anders zeggen dan dat Marieke en Jonathan het populair-rancuneuze toontje van partijen als JA21 — inclusief die gespeelde beleefdheid met “mevrouw Simons” — perfect te pakken hadden. Dit had zomaar een echte Eerdmansquote kunnen zijn.
Dat blijkt ook uit de tientallen boze reacties op deze post en het feit dat Frans Timmermans (de echte) het account was gaan volgen. Het kwam ogenschijnlijk in niemand op dat dit mogelijk niet de echte Eerdmans was.
Terwijl het heel simpel is om je op sociale media voor iemand anders uit te geven.
Dat was ook de reden dat ik me, toen ik op Bluesky gevolgd werd door ene Femke Halsema, afvroeg of het de echte Femke Halsema was.
De keuze voor de kinderfoto is een slimme zet, maar niet helemaal waterdicht. Dus controleerde ik het toch maar even bij de woordvoerders van de burgemeester. Antwoord:
“Het gaat inderdaad om een legitiem account. Ze is benieuwd naar Bluesky en hoe het zich gaat ontwikkelen.”
Check — geen havisten.
Het was trouwens slim van Marieke en Jonathan om hun experiment uit te voeren op Bluesky. Het platform heeft het imago van een hemels toevluchtsoord voor afgehaakte gebruikers van X, dat steeds meer verwordt tot een van desinfo doortrokken Trumpland. Marieke en Jonathan verhoogden met hun actie het bewustzijn dat je overal misleid kunt worden, ook op Bluesky.
De twee ontvingen wel kritiek op hun keuze om Sylvana Simons tot collateral damage te maken (zie eerdere screenshot). Simons krijgt online al genoeg bagger over zich heen. Nota bene Eerdmans’ partij JA21 knipte een filmpje al eens zo dat het net leek alsof Simons iets racistisch zei over witte mannen. In de informatieoorlog die op sociale media woedt zit je niet te wachten op nog meer rookbommen — ook al zijn de intenties goed.
Die Simons-post was dus onnadenkend, maar goed: daar ben je misschien ook havo 4-scholier voor.
Het experiment laat verder zien dat Bluesky nog kwetsbaar is voor impersonatie. Je kunt als gebruiker zelf alle twijfel wegnemen door de domeinnaam van je website of de website van je organisatie in je accountnaam te laten opnemen. Voorbeeld:
Het probleem van nepaccounts is op Bluesky gelukkig nog lang niet zo erg als op X.
Begin vorig jaar stuitte ik daar op een netwerk van accounts die zich voordeden als linkse vrouwen van kleur. In werkelijkheid bestonden de vrouwen niet. Het ging om ragebait, waarbij trollen extreme (vaak linkse) meningen posten om (rechtse) mensen boos te maken.
Het account dat het meest aansloeg was “Isabella Kortuna”. Zij ontlokte honderden reacties met dit soort absurde posts:
Ik stelde vast dat het om een nepaccount ging:
Als je op haar naam googelt, vind je behalve het X-account niks.
Het account volgde vergelijkbare profielen die allemaal in dezelfde maand waren aangemaakt.
De profielfoto vertoonde sporen van photoshop.
Bovenal was dit zo’n karikaturale weergave van een linkse/antiracistische mening, dat het bijna niet echt kon zijn.
Je kunt het onderzoekje + de overige tips hier teruglezen.
Later ging er een soortgelijk account viraal. Een post van ene “Asha Promes-Eeckhout” werd geretweet door een PVV-Kamerlid en een prominente journalist en werd per ongeluk zelfs geciteerd in NRC. Mijn onderzoekje naar dat voorval vind je hier.
Achter Asha zat vrijwel zeker dezelfde persoon als achter Isabella en andere trollaccounts. Iemand die er een sport van maakt dus. Dat geldt ook voor de man die ik alweer in 2017 sprak over zijn honderden nepaccounts van politici en BN’ers — een van de meer fascinerende interviews die ik ooit afnam.
Helaas niet nep: politici van ‘nette partijen’ die de journalistiek frontaal aanvallen
Tot slot. Journalisten en politici koesteren als het goed is een gezonde afkeer van elkaar. De deal is daarbij van oudsher dat politici hun invloed niet inzetten voor inmenging in of belemmering van het werk van journalisten. Dat zij in vrijheid kunnen opereren, is immers een voorwaarde voor een gezonde democratische rechtsstaat.
Toch konden Kamerleden van de coalitiepartijen zich deze week niet bedwingen tijdens een commissiedebat over media.
Claudia van Zanten (BBB) riep op tot onderzoek naar de Gaza-berichtgeving van de NOS, nadat ze eerder al misinformatie over die berichtgeving had verspreid.
In hetzelfde debat riep Aant Jelle Soepboer (NSC) op om, mede vanwege hem onwelgevallige verslaggeving van PowNed, een journalistieke code te laten aanpassen. Soepboer had zijn huiswerk niet gedaan, want die code is drie jaar geleden al vervangen.
Onhandigheid van een onervaren Kamerlid, wellicht. Zijn collega Claire Martens van de VVD hield Soepboer voor dat zijn betoog onverstandig was.
Maar het was de VVD zelf die het nog veel bonter maakte, in de persoon van Ulysse Ellian, die te boek staat als politiek talent. Nadat NRC een kritisch commentaar over Israël had geschreven, schreef het Kamerlid op X:
“Je zou bijna denken dat afkeer van Israël en Joden een vereiste is om bij deze krant te werken.”
Een huiveringwekkende beschuldiging van antisemitisme zó verwoorden dat je er net niet op vastgepind kunt worden (“je zou bijna denken…”) — je zou het inderdaad een talent kunnen noemen.
Misschien is er een havo 4-klas waar Ellian een lesje Maatschappijleer kan krijgen?
🫡 Steun mij!
Omdat je al tot hier hebt gelezen, wil je misschien betalend abonnee worden. Voor €5 p/m help je om De hype is real te laten voortbestaan. Ik zit momenteel op zo’n 20% van het aantal betalende abonnees dat daarvoor nodig is.
Sla je (vooralsnog) over? Even goede vrienden. Je kunt me dan nog steeds helpen door deze editie een like te geven.
En oh ja, eenmalig doneren kan ook!
⏱️ Misinformatie in het kort
De scriptie van PVV-staatsscretaris Vicky blijkt voor een groot deel uit plagiaat te bestaan.
Er is veel media-aandacht voor moord en dan vooral voor femicide. Het aantal moorden op vrouwen neemt echter — zoals alle vormen van moord — sterk af. Ook het verhaal dat elke acht dagen een vrouw door haar partner wordt vermoord, vorige week nog te horen in Nieuwsuur, klopt niet.
Bizar verhaal: de onlangs overleden Joodse journalist Paul Damen blijkt het Holocaustverleden van zijn familie te hebben verzonnen. Sterker nog: Damen was überhaupt niet Joods. Gek genoeg komt het vaker voor dat mensen een Joods- of Holocaustverleden verzinnen.
📚 Lees-, kijk- en luistertips
Kijken
Op het congres van Stichting Skepsis gaf ik vorige maand een presentatie over AI-spookverhalen. Hij is op het YouTubekanaal van Skepsis in zijn geheel terug te kijken:
Lezen
Er was veel media-aandacht voor de Russische desinformatiecampagne Doppelganger. Maar was dat wel terecht? De campagne blijkt maar heel weinig mensen te hebben bereikt, schrijft De Correspondent. Pas toen westerse media er massaal over gingen berichten, werd het project voor de Russen een succes. Pijnlijk.
Luisteren
“This podcast contains graphic descriptions of death and decay.” Toegegeven: het is niet de meest aanlokkelijke eerste zin van een podcast. ‘Noble’ gaat dan ook over de vondst van honderden in verschillende stadia van ontbinding verkerende lichamen, gedumpt door de bedrijfsleider van een crematorium in een Amerikaans dorp. Toch raad ik de podcast aan, omdat je altijd moet kijken of een verhaal een andere kant heeft. Zélfs bij dit verhaal. Dat gezegd hebbende: niet luisteren tijdens het eten.
(Dank aan Laurens voor de tip.)
De hype is real is een nieuwsbrief van mij, Menno van den Bos (mennovdbos@gmail.com).
Vragen/tips? Laat het me weten!
Wil je adverteren in deze nieuwsbrief met een bereik van 3000 views per editie? Mail mij:
Weer een heel informatieve nieuwsbrief, Menno, zelfs ik begrijp hem....! :)
( met slechts1 typefoutje...)
En die toespraak ging als een trein! Compliment!