Blauwe ballen zijn géén mythe (maar worden wel misbruikt door mannen)
Editie #29 van De hype is real, een nieuwsbrief over misinformatie en mediahypes
Beste lezer,
Hypes zijn meestal vluchtig, maar er is er één die nu al zo’n twee jaar aanhoudt en aanzwelt: AI. De aandacht voor dit onderwerp overtreft bijna alles — one hype to rule them all.
Voor mij is het thema een tweesnijdend zwaard. AI is door het toenemende gebruik ervan zowel een bron van misinformatie (denk aan de onzin die ChatGPT vertelt of met AI gemaakte nepfoto’s) als het onderwerp van veel mythevorming (van ‘AI gaat iedereen vermoorden’ tot ‘AI gaat het zorgtekort oplossen’). Vaste lezers hebben gemerkt hoe vaak ik er in deze brief aandacht aan besteed.
Vanaf nu doe ik dat in een vaste rubriek, een Blokje AI, waarin ik actuele ontwikkelingen rond AI en misleiding op een rijtje zet.
Maar nu eerst: blauwe ballen. (En dan niet die van Lingo.)
Blauwe ballen zijn geen mythe (maar worden wel misbruikt)
2 minuten leestijd
Onlangs verscheen Blauwe ballen en andere verkrachtingsmythes (te zien op NPO Start), de nieuwe documentaire van de bekende filmmaker Sunny Bergman. Veel mensen zien verkrachting nog steeds als iets uitzonderlijks, gepleegd door een kleine groep gekken die vrouwen grijpen vanuit de bosjes. Maar verkrachting is — helaas — veel alledaagser. Elk jaar wordt maar een fractie van de tienduizenden verkrachtingen in Nederland bestraft.
Blauwe ballen… laat goed zien dat dit probleem mede blijft voortbestaan door hoe veel mannen (en sommige vrouwen) over verkrachting denken en praten. Je mond valt open als je de bekende advocaat Gerard Spong hoort zeggen dat veel vrouwen zich ook wel heel makkelijk láten verkrachten. Of bij de twee mannelijke zedenrechercheurs van de politie die Bergmans verkrachtingsverhaal in twijfel trekken omdat ze destijds ongesteld was. De een kan zich niet voorstellen dat je dan als man nog zin hebt, de ander noemt het “hartstikke smerig”. (Vindt iemand het nog gek dat vrouwen vaak geen aangifte doen?)
Het enige wat ik gek vond aan de docu was de titel, want blauwe ballen zijn hartstikke echt. Bij seksuele opwinding stroomt er bloed naar de geslachtsdelen, en als er geen ontlading komt in de vorm van een orgasme, kan dat een onprettig gevoel geven. Ook vrouwen kunnen last hebben van blauwe ‘ballen’, of beter gezegd: puffy pelvis syndrome, opgezwollen-schaamstreek-syndroom.
Die naam kreeg het fenomeen van een van mijn favoriete podcasts Science VS. In 2021 stortten de makers zich op blauwe ballen, die tot hun eigen verrassing geen mythe bleken. Hun onderzoek leidde zelfs tot een wetenschappelijke publicatie.
De pest van het blauweballenverhaal is natuurlijk dat mannen het gebruiken als dwangmiddel. Als we nu geen seks hebben krijg ik blauwe ballen. In de docu wordt dit niet helemaal uitgewerkt. Maar het is heel interessant dat mannen zich op een ‘objectief’ argument beroepen voor seks. Zo van: ik kan er niks aan doen, het is mijn lichaam, het is biologie. Onzin natuurlijk — alsof je dit probleempje niet solo kunt oplossen.
Het laat zien dat ook dingen die waar zijn, ingezet kunnen worden om te manipuleren. Blauwe ballen zijn geen mythe, maar (en dat is natuurlijk wat Bergman bedoelt) ze worden wel misbruikt.
Beeld: YouTube
Blokje AI | Een tool voor luie zwendelaars
De laatste tijd wordt steeds duidelijker dat AI een ideale tool is om te parasiteren op andermans werk.
Nou is ‘parasiteren op andermans werk’ de hele oorsprong van generatieve AI-tools als ChatGPT en Gemini. Die zijn immers getraind met mensenwerk. Zonder de input van talloze schrijvers, journalisten, kunstenaars — waar geen cent voor betaald is — waren die tools niks. Onlangs bleek nog dat talloze boeken, ook van Nederlandse auteurs, zijn gebruikt als input voor ChatGPT.
Vervolgens worden die tools zelf óók weer gebruikt om met andermans werk aan de haal te gaan.
Neem dit bizarre verhaal van het lokale medium De Nieuwe Ster uit Maastricht. De redactie van deze krant/nieuwssite kwam erachter dat de website Nieuws.nl berichten van hen door AI heeft laten herschrijven en heeft gepubliceerd op Maastricht.Nieuws.nl. De Nieuwe Ster heeft Nieuws.nl daarop voor de rechter gesleept.
Een heel ander voorbeeld van hoe AI het makkelijker maakt om geld te verdienen over de rug van anderen, zijn crypto-advertenties met bekende Nederlanders. Recentelijk worden er bekende politici als Omtzigt en Wilders in AI-vorm voor ingezet, schrijft Nieuwscheckers. Zelf kom ik de ads ook continu tegen op sociale media:
Klik je hierop, dan krijg je een nepnieuwsartikel over hoe Geert Wilders is aangeklaagd omdat hij een lucratief crypto-advies gaf.
Dé belofte van AI is dat het dingen goedkoper en makkelijker maakt. Dat werkt op oppurtunisten en oplichters als stroop op vliegen. We zijn vaak bang voor scifi-achtige vormen van oplichting, zoals deepfakes van ceo’s die een medewerker opdragen om geld over te maken. Maar vooralsnog gebruiken oplichters AI vooral om nog meer achterover te leunen bij wat ze altijd al deden.
Verder op AI-gebied:
Ook econoom Mathijs Bouman heeft last van nepreclames waarin hij figureert, schrijft hij in zijn FD-column. “Er zijn zelfs Whatsappgroepen waarin ik zogenaamd tegen betaling mijn beleggingstips deel.”
Deepfakes zijn niet schadelijker voor politici dan gewone misinformatie (cheapfakes), concluderen onderzoekers.
Als we AI gebruiken als therapeut ontleren we écht contact, schrijft FD-collega Sandra Olsthoorn in haar column. “Wat doet het met ons als we wennen aan frictieloze gesprekken? Aan een digitale therapeut die je naar de mond praat?”
Ik zou haar stuk willen aanraden aan de journalist van de Volkskrant die drie mensen interviewde over hun relatie/vriendschap met een chatbot. Een ervan is psychologisch afhankelijk geraakt van haar AI-vriend. Een ander, een 55-jarige man, heeft virtuele seks met zijn 18-jarige AI-vriendinnetje ‘Julia’. Voor de schadelijke gevolgen van dit soort AI-gebruik is in het stuk nul aandacht. Deskundigen zijn niet geraadpleegd. Bizarre en onverantwoorde publicatie.
Steun mij 💪
Waardeer je deze nieuwsbrief? Overweeg dan een donatie!
Je kunt mij ook structureel steunen met €5 per maand. Meld je hiervoor aan als betalend abonnee (zie onder). Alleen zo kan ik deze nieuwsbrief blijven maken.
⏱️ Misleiding in het kort
Nepkorting
Opletten als je iets met korting koopt bij de supermarkt. Uit onderzoek blijkt dat je die korting vaak helemaal niet krijgt.
Is er leven op Pluto?
Afgelopen maand was het in alle grote media: wetenschappers zouden “het sterkste bewijs voor buitenaards leven tot nu toe” hebben gevonden. Onverantwoordelijke onzin, zeggen andere astronomen.
Wél representatief
Er was een onderzoek naar moslimdiscriminatie in het nieuws, met ‘maar’ 44 respondenten. Veel te weinig om conclusies uit te trekken, werd gezegd. Maar dat is onzin. In deze column legt wiskundige Ionica Smeets goed uit waarom.
Faux-paus
Er is geen bewijs dat Paus Franciscus (RIP) “The walls of hospitals have heard more honest prayers than churches” zei.
Gaza-ophef
Waarom zijn politici steeds boos over Gaza-demonstraties waar één of twee mensen iets geks zeggen, en houden ze zich op de vlakte over de etnische zuivering door bondgenoot Israël in Gaza? “Het wegkijken is voor hen volstrekt vanzelfsprekend, je reageert niet op de boodschap van het protest, maar maakt je alleen boos over de vorm van het protest”, schrijft NRC-columnist Thomas Hogeling.
Fake news Faber
Wat is Marjolein Faber toch fantastisch. Nu zij minister van asiel is, gaan zomaar plotseling pardoes de aantallen asielzoekers omlaag! Aldus Geert Wilders en de rest van de PVV. Uiteraard heeft de daling van de instroom niks met Faber te maken:
Tips
Luistertip
Afgelopen tijd heb ik erg genoten van de podcast Shell Game. Een Amerikaanse journalist maakt een AI-stemkloon van zichzelf en gaat daarmee familie en vrienden bellen en zelfs interviews afnemen. Ratliff vermijdt daarbij de gebruikelijke valkuilen van AI-journalistiek en maakt er geen sensationalistisch, maar een grappig, menselijk en ontroerend verhaal van.
Dit was editie #28 van De hype is real, een nieuwsbrief over misinformatie, mediahypes en andere vormen van misleiding, gemaakt door mij, Menno van den Bos. Ik ben journalist gespecialiseerd in misinformatie, media en technologie.
Wil je deze nieuwsbrief liken? Dat helpt mij in het algoritme. 🙏
Vragen/tips/feedback? Graag!
Adverteren (3.500 views per editie)? Neem contact op!
Weer veel geleerd!