Misinformatie over Gaza-protesten

Editie #7 van De hype is real, een nieuwsbrief over misinformatie en morele paniek.

Deze editie is een tikje all over the place. Ik heb eigenlijk een langere analyse over een specifiek onderwerp in de steigers staan. Maar er gebeurde de afgelopen week zo veel interessants (en írritants) dat ik eerst dat even voor jullie op een rijtje wilde zetten.

Met deze keer:

• Misinformatie rond demonstraties tegen geweld in Gaza

• Overdreven angst voor ontwikkelingen op AI-gebied

• Hoe ik vorige week zelf mis zat

---

Misinformatie rond Gaza-protesten

Het verhitte maatschappelijke debat over de oorlog in Gaza en de bijbehorende protesten, zoals deze week rond de Universiteit van Amsterdam, leiden tot veel misinformatie. Ik licht een paar gevallen uit.

“Auschwitz” rond UvA?
Gisteren raasde er een filmpje over X waarop demonstranten rond de UvA “Auschwitz, Auschwitz” zouden scanderen. In werkelijkheid riepen ze de bekende leus “our streets”, blijkt wel als je goed luistert. Al moet ik zeggen dat ik twijfel of één mannenstem op het filmpje niet toch Auschwitz roept (demonstraties trekken helaas ook altijd wel figuren aan die de weg kwijt zijn).

Nee, UvA publiceerde geen namenlijst
Ook niet waar: dat de UvA een lijst onder druk van actievoerders een lijst publiceerde met Israëlische wetenschappers waarmee de uni samenwerkt.

Dat verhaal werd woensdag mede door politiek journalist Marc Belinfante van EenVandaag de wereld in geholpen via X. Hij had een nieuwsbericht van de NOS verkeerd gelezen. Het ging om een lijst van onderzoeksprojecten waaraan Israëlische wetenschappers deelnemen (overigens openbare informatie). Kun je zeker kritiek op hebben, maar is wel even wat anders.

Dat weerhield Sven Kockelmann er niet van om Belinfantes tweet op te lezen in zijn programma op NPO Radio 1. Waarop de Europese lijsttrekker van de SGP, die bij Kockelmann was aangeschoven, reageerde dat het “schandalig is” dat de UvA zo makkelijk “die namen kenbaar maakt”. Zijn uitspraken werden door Radio 1/WNL verwerkt tot een artikel op de site, inclusief misleidende kop.

Niet lang daarna citeerde een Tweede Kamerlid van de VVD de tweet van Belinfante met de aankondiging dat ze een debat had aangevraagd met de minister. ‘Doodeng en onacceptabel!’, schreef ze er opgefokt bij:

(Soms denk ik: wat zouden we beter af zijn – en ik minder te doen hebben – als Elon Musk de tent gewoon failliet liet gaan.)

Belinfante liet zijn bericht staan, ondanks dat tientallen X-gebruikers hem op zijn vergissing wezen. Vanmorgen rectificeerde hij alsnog, in een losse tweet. Maar die rectificatie is nauwelijks bekeken en ondertussen blijft het oorspronkelijke bericht, nu met 1.800 likes, rondgaan.

Belinfante kwam er tenminste nog op terug. Bij Radio 1 / WNL is geen rectificatie te bekennen.

Geen antisemitisme bij opening museum
Tot slot is er geen bewijs dat bij de opening van het Holocaustmuseum in maart ‘Joden, rot op’ en ‘Juden raus’ is geroepen, zo heeft het Openbaar Ministerie geconcludeerd.

Een aantal politici beklaagde zich daarover. Zo tweette Bas Belder, Europarlementariër voor opnieuw de SGP, mede naar aanleiding van het OM-bericht: ‘Heeft het wel enige zin in Nederland nog aangifte te doen van publiek antisemitisme?’ Antwoord: ja dus, want er wordt onderzoek naar gedaan, maar als er geen bewijs wordt gevonden, houdt het op.

Nee, AI verslaat mensen niet in allerlei taken

Kunstmatige intelligentie verslaat mensen nu op het gebied van taken als wiskunde, begrijpend lezen en het classificeren van afbeeldingen. Dat schreef het wetenschappelijke tijdschrift Nature eerder deze maand.

De Amerikaanse hoogleraar en AI-expert Melanie Mitchell nam het nieuws onder de loep in haar nieuwsbrief over AI. En concludeert:

‘De vooruitgang die AI heeft geboekt in de laatste jaren is indrukwekkend, maar de claim dat AI mensen verslaat in basale taken moet met een grote korrel zout worden genomen.’

Mitchell onderbouwt dit met vier argumenten. Een ervan is dat een AI-systeem mogelijk getraind is met dezelfde opdrachten als die het krijgt wanneer het vervolgens getest wordt. Een beetje alsof de AI heeft kunnen leren voor de toets.

Ook geeft een AI-systeem mogelijk sneller juiste antwoorden omdat het statistische patronen herkent in wat goede antwoorden zijn. Zonder dat het daadwerkelijk zelf beredeneert waarom een antwoord waarschijnlijk juist is — zoals een mens zou doen.

Het gebeurt vaker dat de capaciteiten van AI overdreven worden. Dat vind ik fascinerend. We lijken haast te willen dat AI ons aftroeft. Hoe zou dat komen?

90%-claim over AI duikt weer op

We blijven even bij AI. Want daar was-ie weer: de gevleugelde voorspelling dat over drie jaar/vijf jaar/enkele jaren 90% van de online content door AI gegenereerd zal zijn.

Dit keer was het een hoogleraar die het zei, in het AD — zonder verdere onderbouwing.

De 90%-claim gaat al jaren rond in verhalen over AI en is terug te voeren op woorden uit 2020 van een AI-ondernemer. Los van het feit dat zo iemand commercieel belang bij zo'n uitspraak heeft: die man had het destijds enkel over video, niet over online content als geheel.

Het 90%-verhaal is een mooi voorbeeld van hoe een bepaald mantra of verondersteld feit eindeloos wordt herhaald, tot niemand meer doorheeft waar het eigenlijk vandaan komt of op gebaseerd is. In dit geval: nergens op. Als de voorspelling had geklopt, had-ie zo langzamerhand ook wel uitgekomen moeten zijn.

Lees ook mijn eerdere artikel voor Vrij Nederland, waarin ik uitgebreider inga op het 90%-verhaal.

Sluit ik dit AI-blokje af met een fleuriger nieuwtje. De moeder van zangeres Katy Perry trapte in een nepfoto van haar dochter op een gala: ‘Ik wist niet dat je naar het Met Gala bent gegaan, wat een prachtige jurk’, stuurde ze haar dochter. Een nuttig en relatief onschadelijk lesje mediawijsheid.

Niets menselijks is mij vreemd

Tot slot: ook ik zit er weleens naast – jaja, ik weet dat ik jullie wereldbeeld nu hélemaal onderuitschoffel.

Toen Geert Wilders afgelopen vrijdag een brief twitterde van een 65-jarige vrouw die in elkaar geslagen zou zijn door moslimmeisjes, sloeg mijn bullshitradar rood uit. Ten onrechte. Het verhaal berust in elk geval ten dele op waarheid en de politie doet momenteel onderzoek.

Dat gezegd hebbende blijft het kwalijk om een op dat moment nog onbevestigd verhaal te verspreiden. Ook weten we allemaal wat Wilders’ intenties zijn. Niettemin een reminder aan mezelf dat je op overhaaste conclusies nooit moet reageren met overhaaste conclusies.

Leestips:

• Is de grote ophef over pro-Palestijnse protesten op en rond universiteiten een morele paniek? Twee Harvard-onderzoekers betogen in tijdschrift Jewish Currents van wel.

• Journalist Etan Nechin kiest een iets andere invalshoek in zijn fantastische analyse in Haaretz van de discussie over de protesten. Hij legt bloot hoe die discussie slechts een opportunistisch front vormt voor een cynische politieke machtsstrijd. En benadrukt wat ik vorige week ook schreef: dat Joden niets hebben aan politici die het onderwerp antisemitisme aangrijpen voor politiek gewin.

• Pointer (KRO-NCRV) deed samen met het Belgische VRT en het Italiaanse IRPI onderzoek naar het socialmediakanaal Radio Genoa, dat dagelijks zijn 700.000 volgers op X opjut tegen migranten. Ik vond het een onbevredigend stuk, omdat er nauwelijks in wordt benoemd dat Radio Genoa stelselmatig desinformatie verspreidt. In het artikel van de VRT wordt dit wél uitgebreid belicht. Pas als je die desinformatie optelt bij de opruiende teksten en de eenzijdige focus op mensen van kleur zie je in mijn ogen helder hoe kwaadaardig accounts als Radio Genoa te werk gaan.

---

Opmerkingen, tips, een foutje gezien? Ik hoor het graag!